Jak się uchronić przed kleszczami?
Kleszcze atakują znienacka, często są niewidoczne i bardzo szybkie. Przekonał się o tym każdy, kto choć raz odkrył na swoim ciele tego nieproszonego gościa. W najgorszym przypadku podstępne działanie kleszczy może prowadzić do boreliozy lub kleszczowego zapalenia mózgu. Jak chronić się przed zagrożeniem, aby uniknąć przykrego ryzyka? Przeczytaj nasze wskazówki, zanim wybierzesz się na spacer do lasu lub miejskiego parku.
Jak chronić się przed kleszczami – poznaj wroga
Kleszcze zalicza się do gromady pajęczaków. Na świecie żyje ich ponad 850 gatunków, jednak w Polsce występują na ogół 3 rodzaje – kleszcz pospolity, łąkowy oraz obrzeżek gołębi. Kleszcze najczęściej żerują na zwierzętach, zwłaszcza polnych, ale kiedy nadarzy się dla nich okazja, chętnie atakują też zwierzęta domowe oraz człowieka. Sezon na kleszcze rozpoczyna się, kiedy temperatura powietrza podnosi się powyżej 7-10 stopni, co zazwyczaj przypada na okres od marca do listopada.
Gdzie najczęściej można spotkać kleszcze?
Kleszcze najczęściej można spotkać na łąkach, w lasach, w parkach czy pod drzewami. Pora ich największej aktywności przypada na godzinny poranne oraz popołudniowe. Istnieją również gatunki, które szukają żywicieli jedynie nocą. Co ciekawe, badania laboratoryjne udowodniły, że pajęczaki te potrafią przeżyć bez żywiciela nawet 6 lat.
Szacuje się, że blisko 10-15 proc. kleszczy zakażonych jest wirusem kleszczowego zapalenia mózgu lub krętkami boreliozy. Jak podaje Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego w samym 2020 roku, w okresie od stycznia do sierpnia na boreliozę zachorowało ponad 7,2 tys. Polaków. Ważne więc, aby zapoznać się ze sposobami, jak chronić się przed kleszczami.
Jakie choroby przenoszone są przez kleszcze?
Choroby przenoszone przez kleszcze są trudne w rozpoznawaniu i niosą ze sobą wysokie ryzyko komplikacji zdrowotnych. W Polsce są to:
- Borelioza – w pierwszym etapie choroby objawy przypominają grypę – może pojawić się gorączka, dreszcze, poty, zmęczenie, ociężałość, czy bóle głowy, stawów i mięśni. W okresie 3-30 dni od ukąszenia w niektórych przypadkach pojawia się rumień wędrujący. Może też dojść do porażenia nerwów lub zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, nerwów obwodowych i zapalenia mięśnia sercowego.
- Kleszczowe zapalenie mózgu – początkowe objawy są mało charakterystyczne i na ogół przypominają grypę. Z czasem choroba przechodzi w stadium bezobjawowe, po którym może dojść do zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenia mózgu lub rdzenia kręgowego. Przed kleszczowym zapaleniem mózgu można się chronić poprzez szczepienia.
Wśród innych spotykanych chorób wywołanych przez kleszcza znajdują się też: anaplazmoza, bartoneloza, gorączka Q, tularemia, babeszjoza oraz riketsjozy. Jeśli pojawią się podejrzenia, że masz objawy zakażenia, należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza
Jak chronić się przed kleszczami? Poznaj skuteczne sposoby
Przed kleszczowym zapaleniem mózgu, boreliozą i innymi chorobami wywołanymi przez kleszcze można się chronić. Aby zminimalizować ryzyko ukąszenia, należy:
- Starać się unikać miejsc, takich jak obrzeża lasu, dróg, rzek, łąki, pola, parki w godzinach największej aktywności kleszcza, a więc wczesnym rankiem i późnym popołudniem. Na spacer po terenach zielonych najlepiej wybrać się w godzinach okołopołudniowych.
- Chodzić środkiem ścieżek, aby uniknąć bezpośredniego kontaktu z przydrożną trawą i krzakami. Kwiaty i zioła najlepiej zbierać na środku polany, a nie na obrzeżach. Warto też się z tym wstrzymać do momentu obeschnięcia rosy.
- Chronić ciało poprzez właściwie dobraną odzież – długie spodnie, bluzka z długim rękawem, czapka, czy kapelusz z rondem to najlepszy wybór. Ubrania powinny mieć jasny odcień, dzięki czemu ewentualnego intruza łatwiej jest zauważyć.
- Stosować preparaty odstraszające kleszcza – należy wybierać tzw. repelenty – substancje zawierające dietylotoluamid (DEET). Związek ten blokuje receptory pajęczaków, co zniechęca je do wędrowania na powierzchni skóry. Preparat należy rozpylić na ubrania i odsłoniętą skórę (z pominięciem twarzy). Jego działanie utrzymuje się do kilku godzin.
Mimo wszelkich środków ostrożności po powrocie do domu warto obejrzeć skórę swoją i dzieci, sprawdzając zwłaszcza miejsca szczególnie podatne na ugryzienia kleszcza. Pajęczaki te wyczuwają swoją ofiarę z odległości nawet 20 metrów, reagując na temperaturę, zapach potu i wydychany dwutlenek węgla. Kleszcza nie zadowoli każdy fragment na naszym ciele, dlatego będzie wędrował po skórze, aż dotrze do miejsca, gdzie naskórek jest lekko wilgotny i cienki.
Oglądając ciało swoje i dzieci, należy skupić się zwłaszcza na skórze za uchem, na granicy włosów, w pachwinach oraz pod kolanem.
Mam kleszcza – co robić?
Jeśli mimo ostrożności kleszcz znajdzie się na ciele, przede wszystkim nie panikujmy. W przypadku dorosłych niechcianego intruza można wyjąć samodzielnie, jeśli znajduje się w łatwo dostępnym miejscu. W przypadku kleszczy u dzieci i kłopotliwego umiejscowienia lepiej zgłosić się na pomoc doraźną. Kleszcza trzeba uchwycić pęsetą tuż przy skórze i lekko obrotowym ruchem energicznie pociągnąć do góry. Po zdezynfekowaniu rany warto obserwować ją przez kilka dni, a nawet tygodni. Jeśli pojawi się rumień lub objawy typowe dla grypy, warto skonsultować się z lekarzem, który zadecyduje, czy konieczna jest dalsza diagnostyka i leczenie.